>> Tham khảo: Soạn bài thơ Về Thăm Mẹ Trang 39 – Ngữ văn 6 tập 1 bộ Cánh Diều
Trả lời câu hỏi phần 1: Chuẩn bị
Câu hỏi
a. Bài thơ có được chia khổ không? Gồm bao nhiêu khổ? Mỗi khổ có bao nhiêu dòng? Vần trong bài thơ được gieo như thê nào? Các dòng thơ được ngắt nhịp ra sao?
b. Bài thơ viết về ai và về điều gì?
c. Bài thơ sử dụng các biện pháp nghệ thuật nào? Từ ngữ trong bài thơ có gì độc đáo? Việc sử dụng các từ ngữ và biện pháp nghệ thuật đó đem lại tác dụng ra sao?
d. Ai là người đang bày tỏ cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ trong bài thơ? Người đó bày tỏ cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ gì?
e. Tìm hiểu thêm về tác giả Bình Nguyên
f. Em đã lần nào nghe bà hoặc mẹ ru chưa? Hãy chia sẻ cảm nhận của em về lời ru ấy.
Trả lời
a.
+ Bài thơ À ơi tay mẹ được chia làm 6 khổ:
- Khổ 1: 2 dòng
- Khổ 2,3,4: 4 dòng
- Khổ 5: 2 dòng
- Khổ 6: 4 dòng
+ Cách gieo vần trong bài thơ À ơi tay mẹ
- Ở khổ 2 dòng: chữ thứ 6 của dòng đầu sẽ vần với chữ thứ 6 dòng sau ( sa-qua, mầu- dầu)
- Ở khổ 4 dòng: Chữ thứ 6 của dòng 6 câu sẽ vẫn với chữ thứ 6 dòng 8 câu ( dàng- vàng, tròn còn, đời- trời-mòn-còn, thu-mù,….); Chữ thứ 8 của dòng 8 câu sẽ vần với chữ thứ 6 dòng 6 câu ( ngon-tròn, con- non, cây- đầy,…)
+ Cách ngắt nhịp: Các em có thể ngắt theo nhịp 4/2, 4/4
b. Bài thơ viết về ai và về điều gì?
Bài thơ À ơi tay mẹ viết về Mẹ và tỉnh cảm thiêng liêng, to lớn mà mẹ dành cho con.
c. Bài thơ sử dụng các biện pháp nghệ thuật nào? Từ ngữ trong bài thơ có gì độc đáo? Việc sử dụng các từ ngữ và biện pháp nghệ thuật đó đem lại tác dụng ra sao?
+ Bài thơ sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật khác nhau như: Điệp ngữ: (bàn tay, à ơi này cá, ru cho); Biện pháp nhân hóa, Biện pháp ẩn dụ bàn tay- mẹ.
+ Từ ngữ trong bài thơ nhẹ nhàng, gần gũi, chân thật, giống như lời hát ru, từ ngữ giàu tính tượng hình, tượng thanh.
+ Tác dụng: khắc họa rõ nét và chân thực hơn hình ảnh của Người mẹ cũng như sự hi sinh của Mẹ dành cho con. Khiến câu thơ trở nên sinh đông, hấp dẫn, dễ nhớ hơn.
d. Ai là người đang bày tỏ cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ trong bài thơ? Người đó bày tỏ cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ gì?
+ Người đang bày tỏ cảm xúc tình cảm trong bài là Người mẹ. Người mẹ bày tỏ tình cảm dành cho con, nhắn nhủ đến con rằng dù có gặp bao nhiêu khó khăn, vất vả vẫn sẽ mạnh mẽ để che chở, bảo vệ con.
e. Tìm hiểu thêm về tác giả Bình Nguyên
– Tìm hiểu thêm về tác giả Bình Nguyên: Tên thật là Nguyễn Đăng Hào, sinh ngày 25 tháng 1 năm 1959. Quê quán xã Ninh Phúc, Tp Ninh Bình, tỉnh Ninh Bình. Ông vừa là nhà thơ vừa là Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam. Hiện nay tác giả Bình Nguyên đang làm Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Ninh Bình. Nhà thơ của cố đô Hoa Lư này đã nhận tới hai giải “Thơ lục bát” (Giải A-2003; Giải Ba-2010) trên báo Văn Nghệ.
f. Em đã được mẹ ru ngủ bằng lời ru:
“Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Con ơi muốn nên thân người
Lắng tai nghe lấy những lời mẹ cha
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông
Núi cao biển rộng mênh mông
Cù lao chín chữ, cù lao chín chữ ghi lòng con ơi”
Lời ru của mẹ khi còn nhỏ, khi càng lớn lên em càng hiểu được tình cảm to lớn mà cha mẹ dành cho mình, em càng cố gắng phấn đấu để không phụ lòng cha mẹ.
Câu hỏi và trả lời phần 2: Đọc hiểu
a) Câu hỏi tại bài đọc
Câu hỏi
Câu 1: Nhân đề và tranh minh họa gợi cho em cảm nhận gì?
Câu 2: Chú ý các biện pháp tu từ, cách gieo vần và ngắt nhịp trong bài thơ
Câu 3: Hãy chú ý các “phép nhiệm màu” từ tay mẹ được thể hiện qua các khổ thơi như thế nào.
Câu 4: Những từ nào được lập lại nhiều lần trong bài thơ?
Trả lời:
Câu 1: Nhân đề và tranh minh họa gợi cho em cảm nhận gì?
– Nhan đề À ơi tay mẹ và tranh minh họa người mẹ bồng con trên tay gợi cho ta cảm nhận về sự che chở, tình cảm ấp áp của mẹ dành cho con.
Câu 2: Chú ý các biện pháp tu từ, cách gieo vần và ngắt nhịp trong bài thơ
2.1. Biện pháp tu từ được sử dụng trong bài thơ:
+ Biện pháp nhân hóa: cái trăng còn nằm nôi, đời nín cái đau,…
+ Biện pháp ẩn dụ bàn tay mẹ; trăng, Mặt Trời,…
2.2. Cách gieo vần trong bài thơ: Tiếng thứ sáu của dòng lục gieo vần xuống tiếng thứ sáu của dòng bát, tiếng thứ tám của dòng bát gieo vần xuống tiếng thứ sau của dòng lục tiếp theo (sa – qua; màng – dàng – vàng; ngon – tròn – còn; nôi – đời – Trời; con – mòn – còn; ru – thu – mù; cây – đầy – ngày; nhau – mầu – dầu; thôi – bồi – ngồi; khâu – đau – câu)
2.3.Các dòng ngắt nhịp chẵn 4/2 hoặc 4/4.
Câu 3: Hãy chú ý các “phép nhiệm màu” từ tay mẹ được thể hiện qua các khổ thơi như thế nào
Phép nhiệm mầu từ tay mẹ được thể hiện trong các khổ thơ như sau:
+ Chắn mưa sa, chặn bao qua mùa màng.
+ Thức cả một đời, mai sau thế nào tay mẹ vẫn còn hát ru, ru cho mềm ngọn gió thu, cho tan đám sương mù, cho con lớn khôn.
Câu 4: Những từ nào được lập lại nhiều lần trong bài thơ?
– Những từ ngữ được lặp lại nhiều lần trong bài thơ: bàn tay mẹ, à ơi, ru cho.
b) Câu hỏi sau khi đọc bài thơ SGK trang 39
Câu hỏi
Câu 1: Tìm hình ảnh, chi tiết thể hiện “phép nhiệm mầu” của bàn tay mẹ. Những dòng thơ nào nói lên đức hi sinh của Người mẹ?
Câu 2: Em nhỏ trong bài thơ được gọi bằng những từ ngữ nào? Cách gọi đó nói lên điều gì về tình cảm mẹ dành cho con?
Câu 3: Trong bài thơ, cụm từ “à ơi” được lặp lại nhiều lần. Hãy phân tích tác dụng của sự lặp lại ấy.
Câu 4: “Bàn tay mang phép nhiệm mầu / Chắt chiu từ những dãi dầu đấy thôi.”. Em có đồng ý với tác giả không? Vì sao?
Câu 5: Hình ảnh “bàn tay mẹ” trong bài thơ tượng trưng cho điều gì?
Câu 6: Em thích khổ thơ nào nhất trong bài thơ? Vì sao?
Trả lời
Câu 1: Tìm hình ảnh, chi tiết thể hiện “phép nhiệm mầu” của bàn tay mẹ. Những dòng thơ nào nói lên đức hi sinh của Người mẹ?
Những hình ảnh, chi tiết thể hiện “phép nhiệm mầu” của bàn tay mẹ là:
- Bàn tay mẹ – chắn mưa sa
- Bàn tay mẹ – chặn bão qua mùa màng
- Bàn tay mẹ – thức qua một đời
- Bàn tay mẹ – hát ru
- Bàn tay mẹ – ru cho mềm ngọn gió thu, ru cho tan đám sương mù, ru cho cái khuyết tròn đầy, ru cho sóng lặng bãi bồi, …
Những dòng thơ nói lên đức hi sinh của Người mẹ bao gồm:
– Bàn tay mẹ chắn mưa sa
Bàn tay mẹ chặn bão qua mùa màng.
– Bàn tay mẹ thức một đời
À ơi này cái Mặt Trời bé con…
Mai sau bể cạn non mòn
À ơi tay mẹ vẫn còn hát ru
– Bàn tay mang phép nhiệm mầu
Chắt chiu từ những dãi dầu đấy thôi.
– Ru cho sóng lặng bãi bồi
Mưa không chỗ dột ngoại ngồi vá khâu
Ru cho đời nín cái đau
Câu 2: : Em nhỏ trong bài thơ được gọi bằng những từ ngữ nào? Cách gọi đó nói lên điều gì về tình cảm mẹ dành cho con?
Em nhỏ trong bài thơ được gọi bằng những từ ngữ: Cái trăng vàng, cái trăng tròn, cái trăng còn nằm nôi, cái mặt trời bé con, cái khuyết tròn đầy.
Cách gọi này nói lên tình cảm thiêng liêng, sự hi sinh của mẹ dành cho con. Con được ví với những hình ảnh quen thuộc nhưng không thể thiếu trong cuộc đời mẹ, đó chính là ánh trăng, dù đầy hay khuyết thì mẹ vẫn luôn yêu thương con vô điều kiện.
Câu 3: Trong bài thơ, cụm từ “à ơi” được lặp lại nhiều lần. Hãy phân tích tác dụng của sự lặp lại ấy.
Trong bài thơ, cụm từ “à ơi” được lặp lại nhiều lần, sự lặp lại này có tác dụng: như lời ru của mẹ, nhẹ nhàng nhưng da diết chứa đựng biết bao tình cảm.
Câu 4: “Bàn tay mang phép nhiệm mầu / Chắt chiu từ những dãi dầu đấy thôi.”. Em có đồng ý với tác giả không? Vì sao?
“Bàn tay mang phép nhiệm mầu / Chắt chiu từ những dãi dầu đấy thôi.”. Em đồng ý với tác giả bài thơ. Vì: Người mẹ luôn mang trong mình tình cảm dạt dào và trách nhiệm lớn lao, sẵn sàng hi sinh cho con cái. Dù cho có vất vả nắng mưa nhưng chỉ cần con có được cuộc sống hạnh phúc, thì mẹ sẽ luôn sẵn sàng đương đầu với khó khăn.
Câu 5: Hình ảnh “bàn tay mẹ” trong bài thơ tượng trưng cho điều gì?
Hình ảnh “bàn tay mẹ” trong bài thơ tượng trưng cho Người mẹ.
Câu 6: Em thích khổ thơ nào nhất trong bài thơ? Vì sao?
Khổ thơ em thích nhất: khổ 1 với 2 câu thơ
“Bàn tay mẹ chắn mưa sa
Bàn tay mẹ chặn bão qua mùa màng”
Vì 2 câu thơ này khắc họa hình ảnh người mẹ tuy nhỏ bé tưởng chừng như yếu đuối nhưng vì con có thể trở nên mạnh mẽ, làm được những điều phi thường ngoài sức tưởng tượng.