I. Đọc – hiểu văn bản – Soạn Bài ca Côn Sơn
Câu 1 SGK Ngữ văn 7 tập 1 – trang 80 – Soạn Bài ca Côn Sơn
Em hãy dựa vào lời giới thiệu sơ lược về thể thơ lục bát ở chú thích (*) để nhận dạng thể thơ của đoạn thơ được trích dịch trong Bài ca Côn Sơn về số câu, số chữ trong câu, cách gieo vần.
Trả lời:
– Dựa vào lời giới thiệu sơ lược về thể thơ lục bát ở chú thích (*) thì Bài đoạn thơ được trích dịch trong Bài ca Côn Sơn thuộc thể thơ lục bát.
– Số câu, số chữ trong câu và cách gieo vần của Bài ca Côn Sơn là:
+ Những câu sáu chữ và tám chữ được liên kết chặt chẽ với nhau.
+ Chữ cuối của câu 6 vần với chữ thứ 6 của câu 8 và cứ liên tục như thế.
+ Vần bằng được sử dụng linh hoạt.
Câu 2 SGK Ngữ văn 7 tập 1 – trang 80 – Soạn Bài ca Côn Sơn
Em hãy đếm trong đoạn thơ có mấy từ ta và trả lời các câu hỏi:
a) Nhân vật ta là ai?
c) Tiếng suối chảy rì rầm được ví với tiếng đàn cầm. Đá rêu phơi được ví với chiếu êm. Cách ví von đó giúp em cảm nhận được điều gì về nhân vật ta?
b) Hình ảnh và tâm hồn nhân vật ta hiện lên trong đoạn thơ như thế nào?
Trả lời:
a) Nhân vật ta chính là tác giả Nguyễn Trãi.
c) Tiếng suối chảy rì rầm được ví với tiếng đàn cầm. Đá rêu phơi được ví với chiếu êm. Cách ví von đó giúp em cảm nhận được nhân vật ta là một người:
– Rất yêu thiên nhiên, thích được sống trong thiên nhiên.
– Có một tâm hồn thi sĩ rất đẹp và thuần khiết.
b) Hình ảnh và tâm hồn nhân vật ta hiện lên trong đoạn thơ là một người rất yêu thiên nhiên, sống hòa hợp với thiên nhiên, cảm nhận và ngắm nhìn thiên nhiên bằng tầm hồn của một thi sĩ.
– Thích ngồi lắng nghe tiếng suối chảy tí tách.
– Thích ngồi giữa rừng ngâm thơ.
Câu 3 SGK Ngữ văn 7 tập 1 – trang 80 – Soạn Bài ca Côn Sơn
Cùng với hình ảnh của nhân vật ta, cảnh tượng Côn Sơn được gợi tả bằng những chi tiết nào? Hãy nhận xét về cảnh tượng Côn Sơn.
Trả lời:
– Cùng với hình ảnh của nhân vật ta, cảnh tượng Côn Sơn được gợi tả bằng là núi, đá, rừng, cây thông cây trúc, thảm rêu,…
– Cảnh tượng Côn Sơn rất hoang dã, thoáng đãng, nên thơ, trữ tình và hùng vĩ.
Câu 4* SGK Ngữ văn 7 tập 1 – trang 80 – Soạn Bài ca Côn Sơn
Em có cảm nghĩ gì về hình ảnh nhân vật ta ngâm thơ nhàn trong màu xanh ngát của trúc bóng râm? Từ đó, em thử hình dung thi sĩ Nguyễn Trãi ở Côn Sơn là con người thế nào.
Trả lời:
– Hình ảnh nhân vật ta ngâm thơ nhàn trong màu xanh ngát của trúc bóng râm gợi cho em nghĩ về những bậc quân tử, những người hiền triết ngày xưa ngồi ngâm thơ, tịnh dưỡng tinh thần giữa một rừng trúc bạt ngàn màu xanh.
– Từ đó, em cảm nhận thi sĩ Nguyễn Trãi ở Côn Sơn mang cốt cách, tinh thần và bóng hình của một kẻ sĩ, một chính nhân quân tử.
Câu 5 SGK Ngữ văn 7 tập 1 – trang 81 – Soạn Bài ca Côn Sơn
Hãy chỉ ra hiện tượng dùng điệp từ trong đoạn thơ và phân tích tác dụng của điệp từ đối với việc tạo nên giọng điệu của đoạn thơ.
Trả lời:
– Hiện tượng dùng điệp từ trong đoạn thơ xảy ra 5 lần từ ta, 2 lần từ có, 2 lần từ Côn Sơn, 3 lần từ như.
– Tác dụng của điệp từ đối với việc tạo nên giọng điệu của đoạn thơ là:
+ Nó góp phần tạo ra một giọng điệu có phần da diết, du dương, êm ái, thư thái như tiếng sáo trúc trong rừng.
+ Tạo nên sự uyển chuyển, mềm lại cho câu thơ.
II. Luyện tập
Câu 1 SGK Ngữ văn 7 tập 1 – trang 81:
Cách ví von tiếng suối của Nguyễn Trãi trong hai câu thơ Côn Sơn suối chảy rì rầm/Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai và của Hồ Chí Minh trong câu Tiếng suối trong như tiếng hát xa (Cảnh khuya) có gì giống và khác nhau?
Trả lời:
Cách ví von tiếng suối của Nguyễn Trãi trong hai câu thơ Côn Sơn suối chảy rì rầm/Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai và của Hồ Chí Minh trong câu Tiếng suối trong như tiếng hát xa (Cảnh khuya) có những điểm giống và khác là:
– Điểm giống:
+ Đều khắc họa được âm thanh tiếng suối trong trẻo => vẻ đẹp thiên nhiên trong sáng, thuần khiết.
+ Cả Nguyễn Trãi và Hồ Chí Minh đều là nhà thơ có cốt cách cao cả.
– Điểm khác:
+ Nguyễn Trãi vì tiếng suối như tiếng đàn ở khoảng cách gần, Hồ Chí Minh ví tiếng suối như tiếng hát ở khoảng cách xa.
+ Tiếng suối được Nguyễn Trãi sử dụng chảy thánh thót, dịu dàng vào buổi sáng; còn tiếng suối Hồ Chí Minh miêu tả lại mang chút trầm lắng, yên tĩnh vào ban đêm.
Câu 2 SGK Ngữ văn 7 tập 1 – trang 81:
Học thuộc lòng đoạn trích Bài ca Côn Sơn.
Trả lời:
– Em học thuộc lòng đoạn trích Bài ca Côn Sơn và luyện tập đọc diễn cảm nhất.