Soạn Bàn về đọc sách Trang 3-7 Ngữ văn 9 tập 2
I. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Câu 1: Vấn đề nghị luận của bài viết này là gì? Dựa theo bố cục bài viết, hãy tóm tắt các luận điểm của tác giả khi triển khai vấn đề ấy.
Trả lời:
Vấn đề nghị luận của bài viết là bàn về ý nghĩa của việc đọc sách và phương pháp đọc sách. Bài viết Bàn về đọc sách nên ý nghĩa của việc đọc sách và phương pháp đọc sách.
Vũ Quang Tiềm đã triển khai vấn đề qua ba luận điểm chính:
- Tầm quan trọng, ý nghĩa của việc đọc sách.
→ Sách có ý nghĩa quan trọng trên con đường phát triển của nhân loại
→ Đọc sách là một con đường tích luỹ, nâng cao vốn tri thức.
- Những khó khăn, các nguy hại dễ gặp của việc đọc sách trong tình hình hiện nay.
→ Sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu.
→ Sách nhiều dễ khiến ngược đọc lạc hướng
- Cách lựa chọn sách cần đọc và cách đọc như thế nào cho hiệu quả.
→ Cách chọn sách
→ Cách đọc sách
– Hệ thống luận điểm được triển khai trong bài nghị luận rất rõ ràng, xác thực. Chính tư duy mạch lạc ngay từ việc xây dựng luận điểm là cơ sở để ông có thể thuyết phục người đọc, người nghe.
Câu 2: Qua lời bàn của Chu Quang Tiềm, em thấy sách có tầm quan trọng như thế nào, việc đọc sách có ý nghĩa gì?
Trả lời:
+ Tầm quan trọng của sách:
– Sách cung cấp cho con người những hiểu biết, những tri thức về mọi lĩnh vực của đời sống, vượt thời gian và vượt không gian. Sách có thể đưa ta đến với quá khứ, hiện tại, tương lai; sách có thể đưa ta lên thám hiểm mặt trăng hay xuống đáy đại dương…
– Sách cho ta hiểu biết về chính mình. Đọc quyển sách tốt, ta được bồi đắp thêm về tâm hồn, tình cảm. Ta biết phần chưa hoàn thiện trong con người mình để phấn đấu rèn luyện. Ta biết thành tựu của thế hệ đi trước để phấn đấu vượt qua.
– Sách là phương tiện để ta có thể giao tiếp: giao tiếp với tác giả, với độc giả bao thế hệ để từ đó tự rèn luyện mình.
– Sách giúp con người vươn tới những ước mơ, khát vọng; giáo dục tình cảm, đạo đức; giáo dục ý thức thẩm mỹ…
– Nếu thiếu sách, cuộc sống con người sẽ rơi vào tăm tối, không có ánh sáng của tri thức, con người trở nên lạc hậu
+ Ý nghĩa của việc đọc sách:
- Thứ nhất: Đọc sách cung cấp tri thức cho con người để học tập và làm việc. Có thể thấy mỗi chúng ta trải qua quá trình học tập đều cần sự giúp đỡ của những cuốn sách. Đó là sách giáo khoa, sách bài tập,…cung cấp cho chúng ta một khối lượng tri thức để phục vụ cho quá trình học tập những năm đầu đời của con người. Không có sách chúng ta không thể hiểu các vấn đề cũng như nghiên cứu, học tập được.
- Thứ hai: Đọc sách giúp mở ra chân trời tri thức mới cho chúng ta. Việc học sách giáo khoa là chưa đủ. Ngoài những kiến thức cần thiết cơ bản ra mỗi người cần trang bị hành trang cho bản thân để hiểu biết hơn, giỏi giang và có ích hơn qua các loại sách khác nhau. Mỗi một cuốn sách lại cho chúng ta những thông tin về các vấn đề và lĩnh vực khác nhau. Càng đọc nhiều ta càng hiểu biết thêm một vấn đề nào đó. Sách cung cấp tri thức về văn học, về lịch sử, về xã hội, sách kinh tế…
Đọc càng nhiều chúng ta càng biết nhiều và có thể trả lời hàng vạn câu hỏi khác nhau: Đỉnh núi nào cao nhất trên thế giới? Tại sao người Ai Cập biết ướp xác? Có phải từ mặt trăng ta có thể nhìn thấy Vạn lý trường thành hay không? Hay như trái đất có hình gì? Tại sao bóng đèn lại phát sáng? Đọc sách còn cho ta biết về lịch sử các quốc gia, đọc sách giúp ta hiểu biết được phong tục tập quán của các dân tộc khác nhau trên khắp thế giới và biết đến rất nhiều điều kì lạ của một đất nước rất nhỏ bé hay cả một châu lục nào đó.
- Thứ ba: Đọc sách dạy con người rèn luyện tâm tính, giúp chúng ta có cách sống, cách làm người có ích. Khi đọc sách, với sự kiên nhẫn đọc sẽ giúp con người vô cùng bình tĩnh, bình thản và làm việc một cách chắc chắn hơn. Đọc sách có thể rèn luyện đức tính kiên trì nhẫn nại cho con người. Đọc sách cũng cho chúng ta có sự trân trọng và biết ơn thành quả ngày nay; biết suy nghĩ cao cả, hi sinh vì người khác cũng như có những ý tưởng làm việc trong nhiều lĩnh vực và những hiểu biết sâu sắc khác mà không đâu mang lại.
- Thứ tư: Đọc sách giống như một hình thức giải trí, giảm căng thẳng mệt mỏi cho con người. Thay vì cuộc sống chỉ gắn liền với điện thoại, máy tính ti vi với việc sử dụng facebook, zalo… con người có thể nghỉ ngơi và tận hưởng thư giãn bên sách.
- Thứ năm: Việc đọc sách còn giúp tích lũy được một lượng vốn kiến thức, hiểu biết rộng trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, giúp các bạn tự tin hơn vào bản thân trong quá trình giao tiếp, chủ động ứng xử, giải quyết những tình huống xảy ra dễ dàng hơn, linh hoạt hơn, từ đó hình thành được kỹ năng giao tiếp hiệu quả.
Đọc sách cũng giúp con người khắp phục lỗi sai về cách dùng từ, về nói năng sao cho đúng cho hay. Việc đọc sách là biện pháp hữu hiệu nhất giúp bạn khắc phục những sai sót trong việc sử dụng ngôn ngữ. Đọc nhiều bạn sẽ thấy nhiều cách dùng từ khác nhau và sử dụng từ ngữ không sai chính tả, hay và phù hợp trong từng hoàn cảnh của cuộc sống.
Không chỉ vậy, khi làm công việc bất kỳ thì việc đọc sách liên quan công việc đó càng cần thiết. Việc tìm hiểu và đọc những cuốn sách có liên quan đến nghề nghiệp, chuyên môn của mình sẽ giúp bạn có thêm những thông tin, kiến thức, hiểu biết sâu hơn, rộng hơn về nghề nghiệp mình đang làm. Khi đã có vốn kiến thức, hiểu biết chắc chắn về chuyên môn, nghề nghiệp, tay nghề của bạn sẽ được nâng lên, phong cách làm việc sẽ chuyên nghiệp hơn, từ đó năng suất, chất lượng, hiệu quả lao động chắc chắn sẽ tốt hơn.
Có thể thấy ý nghĩa của việc đọc sách là rất thiết thực và cần thiết. Thực tế những người đọc nhiều sách luôn có khả năng tư duy đa chiều, kiến thức sâu rộng, hội tụ nhiều năng lực, lời nói có cơ sở và có uy tín nên được mọi người lắng nghe, xem trọng… Mỗi người cần rèn luyện kĩ năng đọc sách để giúp ích cho bản thân và cho cả xã hội.
Câu 3: Muốn tích luỹ học vấn, đọc sách có hiệu quả, tại sao trước tiên cần biết chọn lựa sách mà đọc? Theo tác giả, nên chọn lựa như thế nào?
Trả lời:
Muốn tích luỹ học vấn, đọc sách có hiệu quả, tại sao trước tiên cần biết chọn lựa sách mà đọc? Theo tác giả, nên chọn lựa vì:
+ Sự phát triển như vũ bão của khoa học kĩ thuật đã tạo nên sự bùng nổ thông tin. Lượng sách in ra ngày càng nhiều, nếu không có sự lựa chọn, xử lý thông tin khoa học, con người dễ bối rối trước kho tàng tri thức khổng lồ dần đến những nguy hại thường gặp:
- Sách nhiều khiến cho người ta không chuyên sâu, dễ sa vào lối “ăn tươi nuốt sống” chứ không kịp tiêu hoá, không biết nghiền ngẫm, suy nghĩ nông cạn.
- Sách nhiều khiến người đọc lạc hướng, lãng phí thời gian và sức lực với những cuốn vô bổ. Vì vậy hông tham đọc nhiều, đọc lung tung, phải đọc kĩ những cuốn thực sự có giá trị.
+ Cần đọc sách:
- Cần đọc kĩ, nghiên cứu sâu các sách, tài liệu cơ bản thuộc lĩnh vực chuyên môn, chuyên sâu của mình.
- Song song với điều đó, cần đọc các sách khoa học phổ thông, kề cận với chuyên môn của mình vì không biết thông thì không thể chuyên.
Câu 4: Phân tích lời bàn của tác giả bài viết về phương pháp đọc sách. Tìm hiểu cách lập luận, trình bày ở phần này.
Trả lời:
* Việc lựa chọn sách đọc là một yếu tố vô cùng quan trọng trong phương pháp đọc sách. Lời bàn của Chu Quang Tiềm về phương pháp đọc sách sâu sắc mà gần gũi, dễ hiểu:
+ Không nên đọc lướt, vừa đọc vừa suy ngẫm, “trầm ngâm tích lũy, nhất là những cuốn sách có giá trị
“Đọc sách không cốt lấy nhiều, … không bằng chỉ lấy một quyển mà đọc mười lần”.
– Đọc ít mà không suy nghĩ sâu xa, nếu đọc không nghĩ thì như cưỡi ngựa qua chợ, tuy châu báu phơi đầy chỉ tổ làm cho mặt hoa ý loạn, tay không mà về, Thế gian có biết bao người đọc sách chị để trang trí bộ mặt, như kẻ trọc phủ khoe của.
+ Nên phân loại sách làm hai loại: loại 1 để có kiến thức phổ thông. Loại 2 là sách chuyên môn, chuyên ngành.
– Không nên đọc một cách tràn lan, theo kiểu hứng thú cá nhân mà cần đọc có kế hoạch và có hệ thống. Thậm chí, đối với người nuôi chí lập nghiệp trong một môn học thuật, đọc sách là một cuộc rèn luyện, một cuộc chuẩn bị âm thầm và gian khổ.
– Đọc sách không chỉ là việc học tập tri thức, mà còn là việc rèn luyện tính cách học làm người.
* Cách lập luận, trình bày phần này chủ yếu nhờ vào những hình ảnh ví von, so sánh cụ thể, sinh động gàn gũi, dễ hiểu (… như cưỡi ngựa qua chợ… , như trọc phú khoe của)
Câu 5: Bài viết Bàn về đọc sách có sức thuyết phục cao. Theo em, điều ấy được tạo nên từ những yếu tố cơ bản nào?
Trả lời:
+ Bài viết có sức thuyết phục cao vì:
– Từ nội dung bài viết cho đến cách trình bày của tác giả đều đạt lí, thấu tình. Các ý kiến nhận xét đưa ra thật xác đáng. Có lí lẽ chặt chẽ, vừa sinh động vừa dễ hiểu.
– Bài viết có bố cục cặt chẽ, hợp lí, các ý được dẫn dắt rất tự nhiên.
– Cách viết giàu hình ảnh và cách ví von thật cụ thể, thú vị: giống như ăn uống, các thứ không tiêu hoá được… Càng dễ sinh ra bệnh đau dạ dày, lối ăn tươi nuốt sống, làm học vấn giống như đánh trận…, như cưỡi ngựa qua chợ, trang trí bộ mặt, như kẻ trọc phú khoe của, giống như con chuột chui vào sừng trâu, càng chui sâu, càng hẹp…
+ Sức thuyết phục ấy được tạo nên từ những yếu tố cơ bản sau:
- Hệ thống luận điểm được triển khai rõ ràng một cách có lí lẽ và bằng những dẫn chứng sinh động, gần gũi, dễ hiểu.
- Bố cục của bài viết rất chặt chẽ, được dẫn dắt một cách hợp lí, tự nhiên, gây được thiện cảm cho người đọc, người nghe.
- Đặc biệt, trong bài viết tác giả sử dụng rất nhiều hình ảnh ví von, những câu văn dài, giàu sức gợi, vừa tạo ra được cảm xúc cho bài nghị luận, vừa khiến bài nghị luận trở nên sinh động, hấp dẫn hơn.
II. LUYỆN TẬP
Phát biểu điều mà em thấm thía nhất khi học bài Bàn về đọc sách.
Trả lời:
Bài viết “Bàn về đọc sách” của Chu Quang Tiềm đã trình bày nhiều luận điểm có giá trị về việc đọc sách, trong đó, em cảm thấy thấm thía nhất với diễn giải của tác giả về thực trạng cách đọc sách sai lầm của nhiều người hiện nay.
Trong bài tác giả đã nêu ra thực trạng nhiều người đọc sách chỉ chú trọng số lượng, đọc qua loa mà không chú trọng tới chất lượng ý nghĩa mà mình thu lại được.
Việc đọc sách sai lệch như thế khiến con người tiêu tốn nhiều thời gian vào những cuốn sách vô bổ, lại không thu thập được kiến thức chuyên sâu cho mình. Bài viết đã nhắc nhở người đọc về cách đọc sách để từ đó người đọc suy nghĩ, tìm tòi cách đọc sách đúng đắn, đạt hiệu quả cao.