Thế Lữ là một trong những nhà thơ có vai trò mở đường cho thơ ca Việt Nam hiện đại. Thế Lữ tên đầy đủ là Nguyễn Thứ Lễ, ông sinh năm 1907 và mất năm 1989, quê ở Bắc Ninh. Có thể nói ông là người làm nên chiến thắng cho phong trào thới, dựng lên nhiều khởi đầu mới cho thơ ca dân tộc giai đoạn (1930-1935). Ở trong bài thơ Nhớ Rừng, Thế Lữ đã thể hiện rõ rệt một tâm sự u uất, u buồn, bi tráng, chán nản hoặc tha thiết.Cùng với đó là khát vọng tự do cháy bỏng tha thiết qua lời mượn của con hổ ở trong vườn bách thú. Và đây cũng là tâm sự chung của những người Việt Nam yêu nước trong hoàn cảnh mất nước lúc bấy giờ. Phân tích bài thơ Nhớ rừng của Thế Lữ mới thấy rõ được thông điệp mà tác giả đã gửi gắm qua lời thơ như thế nào>
Phân tích chi tiết bài thơ Nhớ rừng
Nhớ rừng là một trong các tác phẩm làm nên tên tuổi của Thế Lữ. Được sáng tác bằng bút pháp lãng mạn, pha chút bi đát. Đây cũng là bài thơ tiêu biểu của phong trào thơ mới. Nhớ rừng được sáng tác năm 1934, in trong tập “Mấy vần thơ”. Phân tích bài thơ Nhớ rừng của Thế Lữ để cảm nhận ông đã mượn lời của con hổ khi nó bị nhốt ở vườn bách thú, thông qua đó điểm tả nỗi chán ghét thực tại, sự tù túng, khát vọng tự do của một con người khi nước mất nhà tan. Bộc lộ khao khát được khẳng định cái tôi, khao khát một cuộc sống không bị giam cầm, đất nước tự do. Đây cũng là nỗi niềm chung của tất cả các thanh niên trí thức sống trong hoàn cảnh đất nước vào tay quân xâm lược.
Trước tiên, ta thấy Thế Lữ đã xây dựng một cách thành công hình tượng con hổ. Một con vật tội nghiệp bị sa cơ lỡ vận, tái hiện hình ảnh những người anh hùng chiến bại. Ngay từ đoạn mở đầu, tác giả đã nhắc đến bi kịch, nỗi đau của nó:
“Gậm một khối căm hờn trong cũi sắt
Ta nằm dài, trông ngày tháng dần qua
………
Với cặp báo chuồng bên vô tư lự”.
Tuy hổ không thể nào cảm nhận được nỗi đau đơn, căm phẫn, uất ức như con người. Nhưng, qua lời thơ “Gậm”, ta thấy được sự chân thực, hiện hữu của những cảm xúc này được thể hiện một cách mãnh liệt. Nỗi căm phẫn ấy kéo dài, âm ỉ rất lâu chứ không phải xảy đến một cách tức thì, chóng vánh. Đó là sự mất tự do, căn phẩm, hờn giận khi hổ bị cầm tù “trong cũi sắt”, không có quyền tự do, chỉ biết nằm dài ngao ngán từ ngày này sang ngày khác. Thêm vào đó là cuộc sống cùng những loài động vật “dở hơi” khác, làm thú tiêu khiển cho “lũ người ngạo mạn”. Mặc dù ở trong hoàn cảnh bị giam hãm, bất lực trước tất cả nhưng không lúc nào hỗ quên đi những năm tháng tung hoành ngang dọc, bốn bể là nhà trước kia:
“Ta sống mãi trong tình thương nỗi nhớ
Thuở tung hoành hống hách những ngày xưa
….
Ta biết ta chúa tể cả muôn loài
Giữa chốn thảo hoa không tên, không tuổi”.
Đó là sự nhớ nhung núi rừng hùng vĩ và tráng lệ, tất cả được Thế Lữ miêu tả hết sức nên thơ và trữ tình. Trong rừng có “bóng cả cây ngà”, “tiếng gió gào ngàn”, “giọng nguồn hét núi”. Hổ đã nhớ lại những kỉ niệm huy hoàng, kiêu hãnh đấy một cách say sưa. Một vị chúa sơn lâm dũng mãnh, oai phong lẫm liệt giữa núi rừng. Từng câu từng chữ đều được tác giả thổi vào những âm thanh, ngôn ngữ có tính tạo hình cao “bước, vờn, lượn, quắc” kết hợp “nhịp nhàng, dõng dạc, âm thầm”. Đây chính là khoảng thời gian đẹp đẽ nhất mà hổ từng trải qua trước đây:
“Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
……..
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
-Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?”
Không chỉ nhớ đến núi rừng, chúa sơn lâm còn nhớ đến cuộc sống thong dong tự tại nơi núi rừng. Điều này thể hiện qua hình ảnh: những đêm trăng vàng ngồi bên bờ suối, “say mồi đứng uống ánh trăng tan”, những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn, hổ đứng lặng lẽ ngắm mưa rừng, những ngày bình minh thanh thản, lúc vui sướng với những chiến lợi phẩm săn được, đợi mặt trời lặn để làm chủ đêm đen. Một cuộc sống biết bao loài vật mơ ước. Tác giả dùng câu hỏi tu từ ở cuối đoạn thơ để diễn tả nỗi nhớ quá khứ không nguôi, xen vào đó là niềm tiếc nuối khôn tả đối với những ngày tháng tự do, tung hoành. Câu cuối đoạn thơ cất lên như một sự tuyệt vọng, một tiếng thở dài ngao ngán với thực tại “Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?”.
Sau khi hồi tưởng lại quá khứ, chúa sơn lâm lại trở về nhìn nhận thực tại. Và đó là một cuộc sống chán ngắn, đầy rẫy sự tầm thường, giả dối và khinh bỉ:
“Hoa chăm, cỏ xén, lối phẳng, cây trồng;
Dải nước đen giả suối, chẳng thông dòng
……..
Của chốn ngàn năm cao cả, âm u”.
Đoạn thơ cuối, con hổ nhắn nhủ với nước non hùng vĩ. Đồng thời qua lời thơ này thể hiện nỗi niềm xót xa đối với quá khứ hào hùng của mình. Mặt khác khẳng định tâm thế mạnh mẽ, cường tráng, không chịu khuất phục trước số phận ngay cả khi đang bị cũi sắt kìm hãm:
“Hỡi oai linh, cảnh nước non hùng vĩ!
Là nơi giống hầm thiêng ta ngự trị
………
-Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!”
Phân tích bài thơ Nhớ rừng của Thế Lữ để biết lý do vì sao ông được xem là người đem lại thành công cho phong trào thơ mới. Cái mới của “Nhớ rừng” là sử dụng thể thơ tám chữ, gieo vần liền, vần trắc hoán vị, vần bằng một cách rất đều đặn. Bên cạnh đó, tác phẩm vấn kế thừa thể hát nói truyền thống khiến khiến cho việc sử dụng thể tám chữ trở nên tự do, linh hoạt hơn phá bỏ hoàn toàn những quy nghiệm nghiêm ngặt về thơ trước đó. Ngoài ra, những hình ảnh và ngôn ngữ được sử dụng trong bài đều khá sinh động, giàu chất trữ tình, biểu cảm và sáng tạo. Cuối cùng là sự kết hợp của hàng loạt các biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, câu hỏi tu từ, liệt kê,…Tất cả tạo nên chất họa và nhạc điệu cho bài thơ.
Về nội dung, thông qua lời của con hổ trong vườn bách thảo, tác giả thể hiện tâm sự của những con người thời kỳ đó. Vì thế bài thơ mới có lời đề từ “Lời con hổ ở vườn bách thú” nhưng chính là lời khát vọng, tâm sự về khát khao tự do của thế hệ thanh niên đang sống trong cảnh nước mất nhà tan. Sự căm phẫn như “niềm uất hận ngàn thâu” đối với sự ngột ngạt, tù túng của hiện thực xã hội. Khiến người ta luôn mong muốn từ bỏ, chán ghét đến cùng cực, muốn thoát ly càng sớm càng tốt. Từ đó dấy lên trong mỗi người niềm khao khát đối với tự do, khao khát một cuộc sống phẳng lặng và bình yên. Cho nên có thể thấy, Nhớ rừng của Thế Lữ bộc lộ tình yêu quê hương, đất nước của nhà thơ một cách đầy kín đáo và thấm thía.
Kết bài
Qua phân tích bài thơ Nhớ rừng của Thế Lữ, ta thấy được khả năng sáng tạo nghệ thuật độc đáo của ông. Làm nên chiến thắng vang dội cho phong trào thơ mới, đánh dấu bước ngoặt quan trọng cho nền thi ca nước nhà. Hình tượng chúa sơn lâm đã được tác giả xây dựng thành công, hiện lên thật bi tráng, đẹp đẽ nhưng lại mang nỗi niềm của con người. Thông qua Nhớ rừng, tác giả thể hiện tình yêu qua hương đất nước của mình một cách sâu sắc, đây cũng là tiếng nói chung cho toàn thể thanh niên thời bấy giờ.