I. Đọc – hiểu văn bản Sự giàu đẹp của tiếng Việt
Câu 1 SGK Ngữ văn 7 tập 2 – Sự giàu đẹp của tiếng Việt trang 37
Tìm bố cục của bài và nêu ý chính của mỗi đoạn.
Trả lời:
– Mở đầu (đoạn 1 và đoạn 2): Khái quát luận điểm của bài, nêu những ý chính trong cả bài để người đọc dễ dàng hiểu được cả văn bản
– Phần triển khai luận điểm (còn lại): Khẳng định cái hay, cái đẹp, sự giàu có của tiếng Việt về từ ngữ, ngữ pháp, ngữ âm, thông qua các dẫn chứng cụ thể. Người đọc nhờ vậy hiểu sâu sắc, chi tiết hơn sự hay, đẹp của tiếng Việt.
Câu 2 SGK Ngữ văn 7 tập 2 – Sự giàu đẹp của tiếng Việt trang 37:
Hãy cho biết nhận định “Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng đẹp, một thứ tiếng hay” đã được giải thích cụ thể trong đoạn đầu bài văn này như thế nào?
Trả lời:
– Nhận định “Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng đẹp, một thứ tiếng hay” đã được giải thích cụ thể trong đoạn đầu bài văn này là:
+ Một thứ tiếng hài hòa về mặt âm hưởng, thanh điệu.
+ Cách đặt câu uyển chuyển, tế nhị.
+ Có đầy đủ khả năng để diễn ra tư tưởng và tình cảm.
+ Thỏa mãn yêu cầu đời sống văn hóa của nhân dân.
Câu 3 SGK Ngữ văn 7 tập 2 – Sự giàu đẹp của tiếng Việt trang 37:
Để chứng minh cho vẻ đẹp của tiếng Việt, tác giả đã đưa ra những chứng cứ gì và sắp xếp những chứng cứ ấy như thế nào?
Trả lời:
– Để chứng minh cho vẻ đẹp của tiếng Việt, tác giả đã đưa ra những chứng cứ: thông qua nhận định của người nước ngoài.
– Tác giả đã sắp xếp những chứng cứ ấy theo thứ tự từ từ vựng, đến ngữ pháp.
Câu 4 SGK Ngữ văn 7 tập 2 – trang 37:
Sự giàu có và khả năng phong phú của tiếng Việt được thể hiện ở những phương diện nào?
Em hãy tìm một số dẫn chứng cụ thể để làm rõ các nhận định của tác giả.
Trả lời:
– Sự giàu có và khả năng phong phú của tiếng Việt được thể hiện ở những phương diện:
+ Cú pháp uyển chuyển, nhịp nhàng, cân đối.
+ Từ ngữ, cấu tạo từ phong phú, giàu biểu cảm.
+ Được phát triển mạnh mẽ qua từng thời kỳ.
– Dẫn chứng:
+ Từ được tạo: học tập, học trò, học sinh,…
+ Lấy tác phẩm “Vội vàng” của nhà thơ Xuân Diệu.
Câu 5* SGK Ngữ văn 7 tập 2 – trang 37:
Điểm nổi bật trong nghệ thuật nghị luận ở bài văn này là gì?
Trả lời:
– Điểm nổi bật trong nghệ thuật nghị luận ở bài văn này là
+ Kết hợp nhuần nhuyễn giữa lập luận, chứng minh, giải thích.
+ Lý lẽ sáng rõ, lập luận chặt chẽ.
+ Dẫn chứng được đưa ra rất sáng tạo, thuyết phục.
+ Câu văn mạch lạc, từ ngữ trong sáng, dễ hiểu.
II. Luyện tập Sự giàu đẹp của tiếng Việt
Câu 1 SGK Ngữ văn 7 tập 2 – trang 37:
Sưu tầm, ghi lại những ý kiến nói về sự giàu đẹp, phong phú của tiếng Việt và nhiệm vụ giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.
Trả lời:
– Những ý kiến nói về sự giàu đẹp, phong phú của tiếng Việt và nhiệm vụ giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt là:
+ Tiếng Việt của chúng ta rất giàu, tiếng ta giàu bởi đời sống của chúng ta muôn màu, đời sống tư tưởng và tình cảm dồi dào của dân tộc ta… Tiếng Việt của chúng ta rất đẹp, đẹp như thế nào, đó là điều khó nói.
(Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt – Phạm Văn Đồng)
+ Tiếng nói là một thứ của cải vô cùng lâu đời và vô cùng quý báu của dân tộc.
(Theo báo Nhân dân ngày 9/9/1962 – Hồ Chí Minh)
Câu 2 SGK Ngữ văn 7 tập 2 – trang 137:
Tìm năm dẫn chứng thể hiện sự giàu đẹp của tiếng Việt về ngữ âm và từ vựng trong các bài văn, thơ đã được học, hoặc đọc thêm ở các lớp 6, 7.
Trả lời:
– Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son
(Bánh trôi nước – Hồ Xuân Hương).
– Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà
Cỏ cây xen lá đá chen hoa
Lom khom dưới núi tiêu vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà.
(Qua Đèo Ngang – Bà Huyện Thanh Quan)
– Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bón lồng hoa.
(Cảnh khuya – Hồ Chí Minh)
– Chèo cạn, bài thai, hò đưa linh buồn bã, hò giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nàng vung, náo nức nồng hậu tình người.
(Ca Huế trên sông Hương – Hà Ánh Minh)
– Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của trời.
(Một thức quà của lúa non: Cốm – Thạch Lam)