Các phần của bài soạn hướng đến giúp các em nắm được các điểm quan trọng của một bài văn Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích).
I. TÌM HIỂU BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
Đọc văn bản (trang 61, 62, 63 SGK Ngữ văn 9 tập 2) và trả lời các câu hỏi.
a) Vấn đề nghị luận của văn bản này là gì? Hãy đặt một nhan đề thích hợp cho văn bản.
b) Vấn đề nghị luận được người viết triển khai qua những luận điểm nào? Tìm những câu nêu lên hoặc cô đúc luận điểm của văn bản.
c) Để khẳng định các luận điểm, người viết đã lập luận (dẫn dắt, phân tích, chứng minh) như thế nào? Nhận xét về những luận cứ được người viết đưa ra để làm sáng tỏ cho từng luận điểm. (Gợi ý: Những luận cứ đó được lấy ở đâu, gồm những điều gì?)
Trả lời:
a)
– Vấn đề nghị luận của văn bản này: Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ của anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long.
– Văn bản có thể được đặt tên: Vẻ đẹp của anh thanh niên trong “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long.
b)
– Các luận điểm của bài:
+ Tấm lòng yêu đời, tinh thần trách nhiệm với công việc của anh thanh niên
+ Tấm lòng hiếu khách, tận tình, chu đáo với mọi người của anh thanh niên
+ Sự khiêm tốn của anh thanh niên
– Các câu nêu lên luận điểm của văn bản
– Câu nêu vấn đề nghị luận: Dù được miêu tả nhiều hay ít, trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào của “Lặng lẽ Sa Pa” củng hiện Lên với nét caọ quý đáng khâm phục. Trong đó, anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu – nhân vật chinh của tác phẩm đã để Lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ.
– Câu nêu luận điểm: Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình.
– Câu nêu luận điểm: Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi “thèm người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người khác một cách chu đáo.
– Câu nêu luận điểm: Công việc vất vả, có những đóng góp quan trọng cho đất nước như thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn.
– Đoạn cuối là các câu cô đúc vấn đề nghị luận: “Cuộc sống của chúng ta… thật đáng tin yêu.”
c)
Để khẳng định các luận điểm, người viết đã lập luận (dẫn dắt, phân tích, chứng minh) một cách đầy thuyết phục cụ thể như sau:
– Người viết nêu các luận điểm rõ ràng, ngắn gọn, có tính nhấn mạnh và gây ấn tượng với người đọc.
– Mỗi luận điểm được phân tích chứng minh rõ ràng, với những dẫn chứng cụ thể từ trong chính tác phẩm Lặng lẽ Sapa. Các luận cứ này đều rất xác đáng bởi đó là chi tiết, hình ảnh đặc sắc, điển hình trong tác phẩm.
– Bên cạnh đó, bài nghị luận cũng được dẫn dắt tự nhiên, có bố cục chặt chẽ, đầy đủ. Bài nghị luận thuyết phục khi đặt vấn đề và diễn giải cụ thể và cuối cùng kết luận, nâng cao vấn đề nghị luận khi khái quát về cuộc sống: “Với truyện ngắn này, phải chăng nhà văn muốn khẳng định: Cuộc sống của chúng ta được làm nên từ bao phấn đấu, hi sinh lớn lao và thầm lặng? Những con người cần mẫn, nhiệt thành như anh thanh niên ấy thật đáng trân trọng, thật đáng tin yêu”.
II. LUYỆN TẬP
Đọc đoạn văn (trang 64 SGK Ngữ văn 9 tập 2) rồi trả lời câu hỏi: Vấn đề nghị luận của đoạn văn là gì? Đoạn văn nêu lên những ý kiến chính nào? Các ý kiến ấy giúp chúng ta hiểu thêm gì về nhân vật lão Hạc?
Trả lời:
– Vấn đề nghị luận của đoạn văn: Sự lựa chọn cái chết nghiệt ngã của lão Hạc, qua đó thấy được vẻ đẹp nhân cách của nhân vật này trong truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao.
– Các ý kiến chính của đoạn văn:
+ Lão Hạc đứng giữa tình thế phải lựa chọn giữa sống và chết;
+ Lão Hạc đã chọn cái chết trong còn hơn phải sống khổ, sống nhục.
+ Lão Hạc dùng cái chết của lão là gieo mầm cái sống (cho đứa con trai đang đi phu đồn điền biền biệt).
– Các ý kiến chính giúp ta hiểu thêm về nhân vật lão Hạc:
+ Một người cha già giàu tấm lòng thương con, sẵn lòng hi sinh vì tương lai của con
+ Một người nông dân nghèo khó với tấm lòng trong sạch
+ Nỗi đau thân phận của con người trong xã hội cũ.
Hy vọng bài soạn Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) cụ thể, ngắn gọn trên đây giúp em dễ dàng chuẩn bị bài ở nhà.