Trước khi đi vào phần đọc hiểu soạn xa ngắm thác núi Lư chi tiết tác phẩm, các em nắm bắt kiến thức cơ bản về tác giả cũng như nội dung chính của bài thơ.
I. Soạn Xa ngắm thác núi Lư – Kiến thức chung cần nắm
1. Giới thiệu tác giả
– Lí Bạch (701 – 762), là nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường. Ông quê ở Cam Túc, nhưng theo gia đình về sống ở quê hương Tứ Xuyên. Từ nhỏ Lí Bạch đã thích ngao du và có ước vọng lớn về công danh sự nghiệp. Tuy nhiên con đường quan nghiệp của Lí Bạch gặp nhiều trắc trở.
– Lí Bạch được mệnh danh là tiên thơ. Thơ ông có tinh thần phóng khoáng, tự do. Ông luôn lựa chọn những hình ảnh thơ trong sáng, kì vĩ đưa vào thơ. Ngôn ngữ của ông tự nhiên mà điêu luyện. Các chủ đề thơ thành công là chiến tranh, tình yêu, thiên nhiên, tình bạn.
2. Soạn Xa ngắm thác núi Lư – Nội dung của tác phẩm
Hình thức: “Vọng Lư sơn bộc bố” hay “Xa ngắm thác núi lư” được viết theo thể thất ngôn tứ tuyệt. Bài thơ này là bài thơ tiêu biểu cho đề tài chiến tranh của văn chương Lí Bạch.
– Bố cục: Bài thơ gồm có 2 phần
– Hai câu thơ đầu: Tả núi Hương Lô.
– Hai câu thơ sau: Tả thác nước núi Lư.
– Nội dung chính
Bài thơ “Xa ngắm thác núi Lư” miêu tả phong cảnh thiên nhiên hùng vĩ, tráng lệ và huyền ảo của thác nước núi Lư qua cái nhìn từ xa của Lí Bạch. Qua phong cảnh thiên nhiên, tâm hồn lãng mạn, phóng khoáng của nhà thơ được thể hiện rõ nét.
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Câu 1: Căn cứ vào đầu đề bài thơ và câu thứ hai, xác định vị trí ngắm thác nước của tác giả. Vị trí đó có lợi thế như thế nào trong việc phát hiện những đặc điểm của thác nước?
Trả lời
– Đề bài thơ: Vọng Lư sơn bộc bố
– Câu thơ thứ 2: Dao khan bộc bố quải tiền xuyên: xa nhìn dòng thác treo trên dòng sông phía trước.
Từ hai chi tiết trên, có thể thấy nhà thơ đứng ngắm thác nước từ vị trí xa và thấp hơn nhiều so với chiều cao của thác nước. Lợi thế của vị trí này là: Thác núi Lư đổ xuống từ cao ba nghìn thước, nên phải nhìn từ xa và thấp như thế mới xem được toàn cảnh. Cũng ở vị trí này, Lí Bạch mới nhìn thấy dòng thác như dòng sông dựng ngược. Điểm đặc sắc ở đây là nhà thơ đã mượn độ dài để tả độ cao, tĩnh để tả động.
Câu hỏi 2: Câu thứ nhất tả cái gì và tả như thế nào? Hình ảnh được miêu tả trong câu này đã tạo nền cho việc miêu tả ở ba câu sau như thế nào?
Trả lời
Câu thơ 1: Nhật chiếu Hương Lô sinh tứ yên
Câu thơ dịch: “Mặt trời chiều núi Hương Lô, sinh làn khói tía” tả hình dáng ngọn núi Hương Lô, phông nền của dòng thác. Chỉ qua một câu thơ, Lí Bạch đã phác được cái hình và cái thần của ngọn núi, như cách mà dân gian đã gọi núi Hương Lô là lò hương. Điểm đặc sắc ở câu thơ này là Lí Bạch đã chọn thời điểm đẹp nhất để miêu tả: núi Hương Lô được ánh nắng mặt trời chiếu sáng, khiến cảnh vật hiện ra đầy sinh khí và huyền ảo. Hình ảnh miêu tả trong câu 1 đã tạo phông nền cho hình ảnh trung tâm của bài thơ là thác nước.
Câu hỏi 3: Nêu những vẻ đẹp khác nhau của thác nước đã được Lí Bạch phát hiện và miêu tả trong ba câu thơ tiếp.
Trả lời
Những vẻ đẹp khác nhau của thác được miêu tả trong ba câu tiếp :
– Câu thơ thứ hai – “Dao khan bộc bố quải tiền xuyên” – “Nhìn xa thấy dòng thác như treo trên dòng sông phía trước”: Từ “quải” (treo) được tác giả sử dụng để biến cái động thành cái tĩnh). Ở phần dịch thơ từ “quải’ không được dịch đã làm mất đi cái tĩnh mà tác giả muốn nói đến trong từ “quải”.
– Câu thơ thứ ba : “Phi lưu trực há tam thiên xích” – “Nước bay thẳng xuống ba nghìn thước”. Câu thơ này miêu tả thác nước chảy với tốc độ mạnh, từ độ cao ngút và dốc thẳng đỉnh. Khung cảnh vì thế hiện ra thật hùng vĩ, mãnh liệt.
– Câu thơ cuối : “Nghi thị Ngân Hà lạc cửu thiên” – Ngỡ là sông Ngân Hà rơi tự chín tầng mây.” Câu thơ dùng lối nói phóng đại nhưng vẫn tạo ra hình ảnh chân thực về dòng thác cao và chảy mạnh. Mà sự so sánh với “sông Ngân Hà” làm cho cảnh vật hết sức nên thơ, chân thực lại lạ thường.
Câu hỏi 4: Qua đặc điểm cảnh vật được miêu tả, ta có thể thấy những nét gì trong tâm hồn và tính cách nhà thơ?
Trả lời
Qua cách miêu tả cách vật của nhà thơ, có thể thấy Lí Bạch có tình cảm bao la, tâm hồn sâu lắng xuất phát từ tình yêu thiên nhiên say đắm. Dưới ngòi bút của ông, núi Lư hiện ra thật tráng lệ, sinh động. Qua đó cũng cho thấy Lí Bạch có một tam hồn lãng mạn, bay bổng và có ước vọn lớn lao về lẽ sống.
Câu hỏi 5: Về hai cách hiểu câu thứ hai (cách hiểu ở bản dịch nghĩa và cách hiếu trong chú thích) em thích cách hiểu nào hơn? Vì sao?
Trả lời
Câu thơ thứ hai có hai cách hiểu:
– Ở bản dịch nghĩa: Xa nhìn dòng thác treo trên dòng sông phía trước.
– Ở chú thích: “Đứng trông dòng thác giống như một dòng sông treo trước mặt”.
Em thích cách hiểu ở chú thích. Bởi thực tế ở vị trí đứng của tác giả, dòng thác không phải treo trên dòng sông mà trông như dòng sông. Cách dịch nghĩa này bay bổng và lãng mạn hơn.
Bài soạn Xa ngắm thác núi Lư trên đây là những nội dung chi tiết về bài thơ tả cảnh tuyệt hay của Lí Bạch. Mong rằng nó sẽ giúp các em chuẩn bị bài tốt và có thể phân tích hay, sáng tạo.