Soạn văn cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học như sau:
I – TÌM HIỂU CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC
Câu hỏi
a) Bài văn viết về bài ca dao nào? Hãy đọc liền mạch bài ca dao đó.
b) Tác giả phát biểu cảm nghĩ của mình về bài ca dao bằng cách tưởng tượng liên tưởng, hồi tưởng, suy ngẫm về các hình ảnh, chi tiết của nó. Hãy chỉ ra các yếu tố trong bài văn.
Trả lời:
a) Bài văn viết về bài ca dao: Đêm qua ra đứng bờ ao:
Đêm qua ra đứng bờ ao
Trông cá cá lặn, trông sao sao mờ
Buồn trông con nhện chăng tơ
Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai?
Đêm đêm tưởng dải Ngân Hà
Chuôi sao Tinh Đẩu đã ba năm tròn
Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn
Tào Khê nước chảy vẫn còn trơ trơ.
b) Tác giả phát biểu cảm nghĩ của mình về bài ca dao bằng cách tưởng tượng liên tưởng, hồi tưởng, suy ngẫm về các hình ảnh, chi tiết của nó. Đó là:
+ Đêm qua… sao mờ
+ Buồn trông… mối ai
+ Đêm đêm… năm tròn
+ Đá mòn… trơ trơ
=> Tác giả liên tưởng và tưởng tượng ra nhện chăng tơ đang đứng chờ trong sự thất vọng, ngạc nhiên.
=> Tác giả cũng tưởng tượng dải Ngân Hà đang có người đang trông đợi (hình ảnh Ngưu Lang Chức Nữ). => Tác giả cũng phát biểu cảm nghĩ: một người quen, ở phương trời xa đang hướng về cố hương. Từ con sông sao trên trời, tới con sông Tào Khê dù nước chảy nhưng không bao giờ mòn, giúp liên tưởng tới lòng chung thủy không bao giờ vơi cạn.
II – LUYỆN TẬP
Câu hỏi 1 (SGK trang 148): Phát biểu cảm nghĩ về một trong các bài thơ: Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh, Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê, Cảnh khuya, Rằm tháng giêng.
Trả lời: Cảm nghĩ về bài: Cảnh khuya
– Mở bài: giới thiệu bài thơ của Bác và hoàn cảnh tiếp xúc của người viết
– Thân bài: Cảm xúc, suy nghĩ do tác phẩm gợi lên, đó là:
+ Thời điểm tác giả tiếp xúc với thiên nhiên (lúc khuya)
+ Hình ảnh so sánh được thể hiện trong bài thơ (tiếng suối trong như tiếng hát xa)
+ Vẻ đẹp trữ tình của trăng được thể hiện lãng mạn, nên thơ (trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa)
+ Tấm lòng vì nước vì dân của người thi sĩ – người chiến sĩ cách mạng (Người chưa ngủ – vì lo cho nước nhà).
+ Đặc sắc nghệ thuật: so sánh, ẩn dụ
– Kết bài: Phát biểu ấn tượng chung về tác phẩm
Câu hỏi 2 (SGK trang 148): Lập dàn ý cho bài phát biểu cảm tưởng về bài thơ Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê.
Trả lời:
– Mở bài: giới thiệu đôi nét về Hạ Tri Chương và bài thơ
– Thân bài: Cảm xúc và suy nghĩ của bản thân về các hình ảnh, tâm trạng của tác giả trong tác phẩm
+ Nêu hoàn cảnh làm thơ độc đáo, đặc biệt khác với chủ đề vọng nguyệt, hoài hương của Lý Bạch
+ Sự đối lập các trạng thái, sử dụng các từ trái nghĩa: trẻ – già, đi xa – trở về và sự thay đổi của tác giả qua mái tóc (tóc mai đã rụng) hay qua giọng nói.
+ Cuộc gặp gỡ với lũ trẻ trong làng: nhìn thấy nhau nhưng không biết nhau. Tác giả cảm thấy chạnh lòng.
+ Sự xót xa, tâm trạng của tác giả khi bị lũ trẻ coi là khách lạ
+ Cảm nghĩ về nét đặc sắc nghệ thuật của bài thơ
– Kết bài: Cảm nhận chung về tác phẩm. Nêu suy nghĩ về tình cảm của người viết đối với quê hương.