Soan bài Liệt kê trang 104-106 SGK Ngữ văn lớp 7 tập 2
I. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ?
Câu 1 – trang 104 SGK Ngữ Văn 7 Tập 2
Cấu tạo và ý nghĩa của các bộ phận trong câu (in đậm) dưới đây có gì giống nhau?
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. […] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm […].
(Phạm Duy Tốn)
Trả lời:
Sự giống nhau:
– Cấu tạo: Liệt kê nhiều sự vật, sự việc có sự tương đồng trong cùng 1 câu.
– Ý nghĩa: đều chỉ các vật dụng quý hiếm, xa xỉ, đắt tiền.
Câu 2 – trang 104 SGK Ngữ Văn 7 Tập 2
Việc tác giả nêu ra hàng loạt sự việc tương tự bằng những kết cấu tương tự như trên có tác dụng gì?
Trả lời:
Việc tác giả nêu ra hàng loạt sự việc tương tự bằng những kết cấu tương tự như trên nhấn mạnh sự xa xỉ, phung phí, thói hưởng lạc trái ngược với hoàn cảnh mưa gió, bão bùng ngoài kia.
II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ – trang 105 SGK Ngữ Văn 7 Tập 2
Câu 1 – trang 105 SGK Ngữ Văn 7 Tập 2
Xét về cấu tạo, các phép liệt kê dưới đây có gì khác nhau?
a) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập.
b) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
(Hồ Chí Minh)
Trả lời:
Phép liệt kê ở:
– Câu b: cấu tạo theo từng cặp.
– Câu a: cấu tạo không theo từng cặp
Câu 2 – trang 105 SGK Ngữ Văn 7 Tập 2
Thử đảo thứ tự các bộ phận trong những phép liệt kê dưới đây rồi rút ra kết luận: Xét về ý nghĩa, các phép liệt kê ấy có gì khác nhau?
a) Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng.
(Thép Mới)
b) Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của cả dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
(Phạm Văn Đồng)
Trả lời:
a) Nếu đảo thứ tự của “tre, nứa, trúc, mai, vầu” thì các loài nhà tre từ xa lạ đến gần gũi thân thuộc. Nếu giữ nguyên thì nòi giống nhà tre sẽ được người đọc cảm nhận từ những cây quen thuộc đến những cây chưa quen biết nhiều, còn xa lạ.
b) Nếu đảo ngược hai đoạn in đậm thì đây là kiểu liệt kê không tăng tiến. Nếu giữ nguyên bản thì nó là liệt kê tăng tiến.
Câu 3 – trang 105 SGK Ngữ Văn 7 Tập 2
Từ việc giải bài tập trên, hãy trình bày kết quả phân loại phép liệt kê bằng sơ đồ hoặc bảng phân loại.
Trả lời:
Phân loại phép liệt kê bằng bảng phân loại.
| Phân loại phép Liệt kê | |||
| Phân loại theo cấu tạo | Phân loại theo ý nghĩa | ||
| Liệt kê theo cặp | Liệt kê không theo cặp | Liệt kê tăng tiến | Liệt kê không tăng tiến |
III. LUYỆN TẬP
Câu 1 – trang 106 SGK Ngữ Văn 7 Tập 2
Trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta, để chứng minh cho luận điểm “Yêu nước là một truyền thống quý báu của ta”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sử dụng phép liệt kê nêu ra nhiều dẫn chứng sinh động, giàu sức thuyết phục. Hãy chỉ ra những phép liệt kê ấy.
Trả lời:
Trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sử dụng các phép liệt kê:
– Liệt kê thành quả to lớn của Tinh thần yêu nước: Nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, Nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, Nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và cướp nước.
=> Liệt kê không theo cặp
– Liệt kê về những thời kì lịch sử vẻ vang, những nhân vật lịch sử tiêu biểu: Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,…
=> Liệt kê không theo cặp
– Liệt kê tinh thần yêu nước của từng tầng lớp nhân dân, của mọi thành phần xã hội: Từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi, từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ,…
=> Liệt kê theo cặp
Câu 2 – trang 106 SGK Ngữ Văn 7 Tập 2
Tìm phép liệt kê trong các đọa trích sau đây:
a) Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo!
(Nguyễn Ái Quốc)
b) Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi, em đã sống!
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không giết được em, người con gái anh hùng!
(Tố Hữu)
Trả lời:
a) Trong đoạn này lác giả dùng hai lần phép liệt kê sau:
– dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm
– Những cu li xe kéo tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng
– Những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm
– Những xâu lạp xưởng lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm
– Cái rốn của một chú khách trưng ra giữa trời
– Một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập
b) Phép liệt kê gồm: Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Câu 3 – trang 106 SGK Ngữ Văn 7 Tập 2
Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê để:
- a) Tả một số hoạt động trên sân trường em trong giờ ra chơi.
- b) Trình bày nội dung truyện ngắn Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu mà em vừa học.
- c) Nói lên những cảm xúc của em về hình tượng nhà cách mạng Phan Bội Châu trong truyện ngắn Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu.
Trả lời:
Đặt câu có sử dụng phép liệt kê.
a) Mỗi ngày đến trường, thời gian ra chơi ít ỏi vô cùng quý báu đối với em. Em thường cùng các bạn chơi các trò chơi như: nhảy dây, đá cầu, bắn bi, ….
b) Nội dung truyện ngắn Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu:
Truyện ngắn khắc họa hình ảnh hai nhân vật có tính cách đối lập đại diện cho hai lực lượng xã hội đối lập nhau về tư tưởng. Đó là Varen và Phan Bội Châu. Varen đại diện cho Thực dân Pháp ở Đông Dương có tính cách: Lố bịch, gian xảo. Còn Phan Bội Châu thì ngược lại, ông đại diện cho dân tộc Việt Nam với khí phách kiên cường, bất khuất, xứng đáng là “bậc anh hung, vị thiên sứ, đấng xả thân vì độc lập”.
c) Những cảm xúc của em về hình tượng nhà cách mạng Phan Bội Châu
Hình tượng nhà cách mạng Phan Bội Châu trong truyện ngắn Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu của Nguyễn Ái Quốc được khắc họa vô cùng chân thực, bằng những từ ngữ vô cùng đẹp đẽ và tự hào: “bậc anh hung, vị thiên sứ, đấng xả thân vì độc lập”.
Tham khảo thêm các bài soạn Ngữ văn lớp 6, tại đây:
Soạn Thực hành đọc hiểu : Sự tích hồ gươm trang 25
Viết bài văn kể lại một truyện truyền thuyết hoặc cổ tích trang 28