Phan Bội Châu được xem là một nhà chí sĩ lỗi lạc của dân tộc. “Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu” là tác phẩm rất đặc sắc. Qua đó, em sẽ hiểu được tài năng và nhân cách cao đẹp của người.
I. Đọc – hiểu văn bản “Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu”
Câu 1 SGK Ngữ văn 7 tập 2 – trang 94:
Theo em, đây là một tác phẩm ghi chép sự thật hay là tưởng tượng hư cấu? Căn cứ vào đâu để kết luận?
Trả lời:
– Theo em, “Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu” là một tác phẩm truyện ngắn ký sự nhưng thực tế chỉ là tưởng tượng hư cấu.
– Căn cứ vào việc tác giả đã tự tưởng tượng, sáng tạo từ sự việc trước khi sang Đông Dương nhậm chức, Va-ren có tuyên bố sẽ quan tâm đến Phan Bội Châu.
Câu 2 SGK Ngữ văn 7 tập 2 – trang 94 – “Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu”
Đọc kỹ đoạn đầu tác phẩm từ “Do sức ép của công luận” đến “Phan Bội Châu vẫn bị giam trong tù” và trả lời các câu hỏi sau:
a) Va-ren đã hứa gì về vụ Phan Bội Châu?
b) Thực chất của lời hứa đó là gì?
Cụm từ “nửa chính thức hứa” và câu hỏi của tác giả “giả thử cứ cho rằng […] sẽ “chăm sóc” vụ ấy vào lúc nào và ra làm sao” có ý nghĩa gì trong việc bộc lộ thực chất lời hứa của Va-ren?
(Internet)
Trả lời:
a) Trước khi sang Đông Dương nhậm chức, Va-ren đã hứa sẽ chăm sóc vụ của Phan Bội Châu.
b) Lời nói đó thực chất chỉ là một lời hứa dối trá nhằm trấn an dư luận.
– Cụm từ “nửa chính thức hứa” và câu hỏi của tác giả “giả thử cứ cho rằng […] sẽ “chăm sóc” vụ ấy vào lúc nào và ra làm sao” đã bộc lộ hết bản chất của bọn quan lại thực dân. Chúng sẽ không bao giờ giữ lời hứa.
Câu 3 SGK Ngữ văn 7 tập 2 – trang 94:
Trong cảnh Va-ren đến Hà Nội để gặp Phan Bội Châu:
a) Số lượng lời văn dành cho việc khắc hoạ tính cách của từng nhân vật nhiều ít như thế nào? Sự nhiều ít đó thể hiện dụng ý nghệ thuật gì của tác giả khi khắc họa tính cách của từng nhân vật?
b) Qua những lời lẽ có tính chất độc thoại của Va-ren, trước Phan Bội Châu, động cơ, tính cách, bản chất của Va-ren đã hiện lên như thế nào?
c) Qua sự im lặng của Phan Bội Châu và lời bình của tác giả, nhận xét về khí phách, tư thế của Phan Bội Châu trước Va-ren.
Trả lời:
a) Số lượng lời văn dành cho việc khắc họa tính cách của từng nhân vật là:
+ Va-ren rất nhiều.
+ Phan Bội Châu khá ít.
– Sự nhiều ít đó vô cùng thâm thúy, sâu xa, sinh động, lý thú trong việc khắc họa tính cách nhân vật.
+ Phan Bội Châu là một tử tù im lặng, uyên thâm.
+ Va-ren lại là một tên thực dân lắm mồm, nhiều chuyện.
b) Qua những lời lẽ có tính chất độc thoại của Va-ren, trước Phan Bội Châu, động cơ, tính cách, bản chất của Va-ren đã hiện lên sự dụ dỗ, nịnh nọt. Bộc lộ tính cách nham hiểm của Va-ren.
c) Qua sự im lặng của Phan Bội Châu và lời bình của tác giả thể hiện khí phách hiên ngang của bậc quân tử, thái độ khinh thường của Phan Bội Châu đối với Va-ren.
Câu 4 SGK Ngữ văn 7 tập 2 – trang 94 – “Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu”
Theo em, ví thử truyện Những trò lố hay là Va-ren và Phạn Bội Châu dừng lại ở câu: “…chỉ là vì Phạn Bội Châu không hiểu Va-ren cũng như Va-ren không hiếu Phan Bội Châu” thì có được không? Nhưng ở đây lại có thêm đoạn kết, trong đó có chi tiết về lời quả quyết của anh lính dõng An Nam và chi tiết về lời đoán thêm của tác giả thì giá trị của câu chuyện được nâng lên như thế nào?
Trả lời:
– Theo em, ví thử truyện “Những trò lố hay là Va-ren và Phạn Bội Châu” dừng lại ở câu: “…chỉ là vì Phạn Bội Châu không hiểu Va-ren cũng như Va-ren không hiếu Phan Bội Châu” thì cũng có thể vì câu chuyện cũng đã khá trọn vẹn.
– Nhưng ở đây lại có thêm đoạn kết, trong đó có chi tiết về lời quả quyết của anh lính dõng An Nam và chi tiết về lời đoán thêm của tác giả đã:
+ Tạo nên tính khách quan cho câu chuyện.
+ Tính cách, thái độ của Phan Bội Châu được thể hiện rõ.
Câu 5 SGK Ngữ văn 7 tập 2 – trang 95:
Ngoài ra, lại còn T.B (tái bút) với lời quả quyết của nhân chứng thứ hai. Vậy giá trị của lời T.B này là gì? Có điều gì thú vị trong sự phối hợp giữa lời kết và lời T.B?
Trả lời:
– Giá trị của lời T.B này là hành động đối phó, phản kháng mạnh mẽ đối với Va-ren.
– Sự phối hợp giữa lời kết và lời T.B có tác dụng:
+ Làm rõ thái độ khinh bỉ, coi thường của tác giả dành cho Va-ren và bọn thực dân.
+ Câu chuyện thêm hóm hỉnh.
Câu 6 SGK Ngữ văn 7 tập 2 – trang 95:
Sau những phân tích trên, em hãy nêu lên tính cách của hai nhân vật Va-ren và Phan Bội Châu.
Trả lời:
– Tính cách của nhân vật Va-ren là:
+ Độc ác, gian xảo, dối trá, lố bịch, kiêu căng.
+ Hình ảnh đại diện cho bọn thực dân Pháp phản động ở Đông Dương.
– Tính cách của nhân vật Phan Bội Châu là:
+ Kiên cường, không sợ nguy hiểm, khí phách hiên ngang, tinh thần tỉnh táo, coi thường bọn cướp nước.
+ Đại diện cho dân tộc Việt Nam.
II. Luyện tập “Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu”
Câu 1 SGK Ngữ văn 7 tập 2 – trang 95:
Trong truyện, thái độ của tác giả đối với Phan Bội Châu như thế nào? Căn cứ vào đâu để biết được điều đó?
Trả lời:
– Trong truyện “Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu”, thái độ của tác giả đối với Phan Bội Châu là: ngợi ca, kính phục tinh thần bất khuất, quả cảm cùng lòng yêu nước vô bờ của ông
– Căn cứ vào câu “bậc anh hùng, vị thiên sứ, đấng xả thân vì độc lập, được hai mươi triệu con người trong vòng nô lệ tôn sùng”.
Câu 2 SGK Ngữ văn 7 tập 2 – trang 95:
Giải thích nghĩa cụm từ “những trò lố” trong nhan đề tác phẩm.
Trả lời:
– Nghĩa cụm từ “những trò lố” trong nhan đề chính là những trò hề, trò lố bịch của Va-ren.
– Hắn đã hứa sẽ chăm sóc Phan Bội Châu, nhưng kết quả chỉ là những lời dụ dỗ, gian xảo, quỷ quyệt.