Phần 1 chuẩn bị
Để soạn bài Bức tranh của em gái tôi đầy đủ và chính xác, trước hết, các bạn cần xem lại phần Kiến thức Ngữ văn để vận dụng vào bài này. Đồng thời, khi đọc tác phẩm, các bạn cần lưu ý một số điểm sau.
Khi đọc truyện các em cần chú ý:
Câu 1: Truyện kể về việc gì? Thời gian và địa điểm xảy ra câu chuyện?
Gợi ý trả lời: Truyện ngắn kể về câu chuyện người em gái đã giúp anh tra nhận ra những khuyết điểm và hạn chế của bản thân. Thời gian là khoảng 2008 khi nhà văn sáng tác, trong gia đình của nhân vật anh trai và em gái.
Câu 2: Truyện có những nhân vật nào? Ai là nhân vật chính? Nhân vật chính là người thế nào?
Gợi ý trả lời: Tác phẩm có những nhân vật sau: người anh, em gái, bố, mẹ, chú Tiến Lê, bé Quỳnh. Qua câu truyện, có thể thấy nhân vật chính là người anh. Nhân vật chính được tác giả miêu tả là một người anh hơi tự ti với bản than vì không có tài năng gì, đố kị với năng khiếu của em và thấy hối hận với những gì mình đã làm với em.
Câu 3: Truyện kể theo ngôi kế thứ mấy và tác dụng của ngôi kế ấy?
Gợi ý trả lời: Truyện kể theo ngôi thứ nhất. Việc chọn ngôi kể như tác giả đã làm rất phù hợp với chủ đề. Bởi nó sẽ giúp người đọc cảm nhận sự hối hận của người anh chân thành và đáng tin cậy hơn.
Câu 4: Truyện nêu lên vấn đề gì? Vấn để ấy có liên quan đến cuộc sống hiện nay và cá nhân em như thế nào?
Gợi ý trả lời: Mặc dù là truyện dành cho thiếu nhi nhưng lại nên lên vấn đề nhức nhối hiện vẫn tồn tại trong toàn xã hội đó là tính đố kị và sử ích kỷ của mọi người. Vấn đều này giúp các bạn nhỏ cũng như mọi người cảm nhận được rằng, lòng ghen ghét, đố kị bao giờ cũng phải chịu thua trước vẻ đẹp của tình cảm trong sáng, lòng nhân hậu. Con người ở đời, đừng nên đố kị, ganh ghét trước tài năng của người khác. Chỉ khi bản thân biết vượt qua tự ti, mặc cảm của chính mình thì mới thành công.
Câu 5: Tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Tạ Duy Anh?.
Gợi ý trả lời: Nhà văn Tạ Duy Anh sinh năm 1959. Ông quê ở Cổ Hiền, xã Hoàng Việt, huyện Chương Mỹ, Hà Nội.
Trong khoảng 20 năm sự nghiệp văn chương, nhà văn đã xuất bản6 tiểu thuyết và rất nhiều tập truyện ngắn, truyện thiếu nhi, tản văn…
Ông được đánh giá là một trong những tác giả trung thực, viết hăng say với nhiều sự tìm tòi và đổi mới.
Phần 2 đọc hiểu
Trong mỗi đoạn của truyện, đều có những câu hỏi tìm hiểu. Các bạn cần đọc kỹ và đừng bỏ sót câu hỏi nào nhé!
Câu 1: Từ nhan đề và hình minh họa, em có thể đoán nội dung chính của truyện này nói về việc gì?
Gợi ý trả lời: Bạn có thể đoán nội dung chính của tác phẩm này nói về bức tranh của người em gái qua nhan đề và hình minh họa.
Câu 2: Người kể câu chuyện ở ngôi nào? Kể với ai?
Gợi ý trả lời: Trong truyện, người kể kể câu chuyện ở ngôi thứ nhất (xưng tôi). Chuyện kể lại với người nghe cũng giống như một lời tâm sự của nhân vật người anh!
Câu 3: Tại sao nhân vật “tôi” lại bí mật theo dõi em gái?
Gợi ý trả lời: Nhân vật “tôi” bí mật theo dõi em gái vì nhân vật “tôi” nhận ra em gái đang chế tạo thuốc vẽ.
Câu 4: Phần (2) giúp người đọc hiểu ra điều gì?
Gợi ý trả lời: Phần (2) của tác phẩm giúp người đọc hiểu ra tài năng hội họa của nhân vật người em gái.
Câu 5: Chú ý sự thay đổi của nhân vật ” tôi” qua tâm trạng, suy nghĩ và hành động ở phần (3)?
Gợi ý trả lời: Ở phần (3), người đọc nhận thấy sự thay đổi nhân vật “tôi” về tâm trạng, hành động và suy nghĩ.
+ Người anh cảm thấy mình thật bất tài và bị đẩy ra ngoài, không ai quan tâm.
+ Nhân vật “tôi” chẳng tìm thấy ở bản thân một năng khiếu gì
+ Người anh trở nên cáu gắt với em. Chỉ cần một lỗi nhỏ của em, người anh cũng gắt um lên.
+ Sau đó, người anh còn lén xem trộm tranh của em gái rồi thở dài vì tự ti và nghĩ mình không có tài năng gì.
Câu 6: Sự việc nào trong phần (4) làm cho câu chuyện tiếp tục hấp dẫn? Hấp dẫn ở chỗ nào?
Gợi ý trả lời:
Ở phần (4), sự việc giúp câu chuyện tiếp tục hấp dẫn là nhân vật em gái tham gia cuộc thi vẽ tranh quốc tế. Và người em gái đã vẽ “điều thân thuộc nhất với mình”. Người em còn được trao giải Nhất.
Câu chuyện hấp dẫn ở chỗ em gái muốn cùng anh trai đi nhận giải. Đặc biệt, bức tranh đó vẽ về người anh trai, khiến anh trai vừa ngạc nhiên, vừa xúc động.
Câu 7: Chú bé trong bức tranh được miêu tả như thế nào?
Gợi ý trả lời: Chú bé trong tranh được miêu tả: “Trong tranh, một chú bé đang ngồi nhìn ra ngoài cửa sổ, nơi bầu trời trong xanh. Mặt chú bé như tỏa ra một thứ ánh sáng rất lạ. Toát lên từ cặp mắt, tư thế ngồi của chú không chỉ sự suy tư mà còn rất thơ mộng nữa”.
Câu 8: Chú ý sự thay đổi tâm trạng của nhân vật “tôi”
Gợi ý trả lời:
– Sự thay đổi tâm trạng của nhân vật “tôi”, đó là đầu tiên là ngỡ ngàng, sau đó là hãnh diện và cuối cùng là xúc động.
Phần 3 Câu hỏi sau bài đọc
Câu 1: Truyện kể về việc gì? Hãy tóm tất nội dung câu chuyện trong khoảng 8 – 10 dòng.
Gợi ý trả lời: Truyện kể về chuyện xảy ra giữa người anh trai và em gái tên là Kiều Phương- một cô bé có tài về hội họa.
Nội dung câu chuyện: Chuyện do người anh kể lại. Đó là em gái hay lục lọi đồ trong nhà nên anh trai đặt biệt danh là Mèo. Ngày nọ, có bố con họa sĩ Tiến Lê đến chơi. Thấy những bức tranh tuyệt đẹp của Phương, chú đã khen và bảo rằng Phương là một tài năng hiếm có. Cả nhà đều vui riêng chỉ có anh trai cảm thấy đố kị, rồi tự ti và tìm cách xa lánh em gái. Nhưng rồi, khi em gái đạt giải Nhất cuộc thi vẽ tranh quốc tế với bưc tranh về “Anh tri tôi”, người anh mới nhận ra tấm lòng nhân hậu của em. Để rồi, anh đã tự xấu hổ và cảm thấy hối hận việc mình đã làm.
Câu 2. Hãy nêu ra một số chi tiết trong văn bản để thấy sự khác nhau giữa tính cách của nhân vật người anh và nhân vật người em (Kiều Phương).
Gợi ý trả lời: Một số chi tiết trong văn bản để thấy sự khác nhau giữa tính cách của nhân vật người em và nhân vật người em đó là:
- Trong khi người em Kiều Phương được miêu tả là một cô bé hồn nhiên, trong sáng, hiền từ, nhân hậu. Tuy tinh nghịch nhưng rất vị tha với người khác: “nó vui vẻ chạy đi làm những việc bố mẹ tôi phân công, vừa làm vừa hát, có vẻ vui lắm”; “nó thì thầm vào tai tôi: “Em muốn cả anh cùng đi nhận giải”;..
- Trong khi đó người anh lại là người hay suy tư, đố kị và tự ti: “Nhưng tôi vẫn luôn cảm thấy mình bất tài nên bị đẩy ra ngoài. Những lúc ngồi bên bàn học, tôi chỉ muốn gục đầu xuống khóc”. “Và không hiểu vì sao tôi không thể thân với Mèo như trước kia được nữa. Chỉ cần một lỗi nhỏ ở nó là tôi gắt um lên”;…
Câu 3. Nhân vật người em thường được tái hiện qua hành động, còn nhân vật người anh thường được tác giả chú ý miêu tả tâm trạng. Hãy chỉ ra các chi tiết cụ thể để làm sáng tổ điều đó. Ngôi kể có liên quan gì đến cách miêu tả hai nhân vật đó?
Gợi ý trả lời:
– Chi tiết cụ thể về người anh được tác giả miêu tả qua tâm trạng: hay gắt gỏng, cau có và khó chịu với Kiều Phương. Buồn bức, thấy bất tài và ngồi khóc một mình. Cuối cùng là ngỡ ngàng, hãnh diện và xấu hổ với bản thân.
– Còn nhân vật Kiều Phương được tác giả tái hiện qua hành động như:
“Sau khi có vẻ đã hài lòng, nó lôi trong túi ra ba bốn lọ nhỏ, cái màu đỏ, cái màu vàng, cái màu xanh lục,… đều do nó tự chế”; “Nó đưa mắt canh chừng rồi lại nhét tất cả vào túi sau khi cho màu đen nhọ nồi vào trong một cái lọ còn bỏ không”’ “Nó lao vào ôm cổ tôi, nhưng tôi viện cớ đang dở việc đẩy nhẹ nó ra. Tuy thế, nó vẫn kịp thì thầm vào tai tôi: “Em muốn cả anh cùng đi nhận giải””.
- Ngôi kể mà tác giả sử dụng rất hợp lý với chủ đề. Nó giúp cho sự hối hận của nhân vật người anh trở nên chân thành và đáng tin cậy hơn.
Câu 4. Đọc phần (5) và trả lời các câu hỏi:
a) Tại sao người anh “muốn khóc quá”?
b) Câu nói “Không phải con đâu. Đấy là tâm hồn và lòng nhân hậu của em con đấy!” cho em hiểu gì về người anh?
c) Điều gì đã tạo nên sự bất ngờ cho kết thúc truyện?
Gợi ý trả lời:
a) Sở dĩ người “anh muốn khóc quá” vì cậu cảm thấy hối hận trước những việc mình làm trước đó khi nhìn thấy bức tranh người anh của em gái.
b) Câu nói “Không phải con đâu. Đẩy là tâm hồn và lòng nhân hậu của em con đấy!” giúp bạn hiểu rằng, người anh thực ra là một người tốt bụng, rất yêu thương em gái. Khi cảm nhận được tấm lòng và tâm hồn nhân hậu của em, cậu tự thấy xấu hổ với bản thân.
c) Điều bất ngờ của câu chuyện chính là bức tranh mà người em vẽ về người anh. Nó cho thấy tình cảm của người em dành cho anh. Đồng thời cho người anh nhận ra tình cảm của em và nhìn lại chính mình.
Câu 5. Cuối truyện, tác giả viết: “Tôi nhìn như thôi miên vào dòng chữ đề trên bức tranh: “Anh trai tôi”. Vậy mà dưới mắt tôi thì…”. Em hiểu nội dung chưa được viết vào dấu ba chấm ấy là những gì? Điều đó thể hiện tâm trạng như thế nào của người anh? Em đã từng có tâm trạng ấy chưa?
Gợi ý trả lời:
Các bạn có thể hiểu, nội dung chưa viết ở dấu ba chấm là: “Vậy mà dưới mắt tôi, em lại thật đáng ghét, và tôi đã đã đối xử với em thật tệ”. Dấu 3 chấm còn thể hiện tâm trạng xúc động đến nghẹn ngào, không nói thành lời của người anh. Em đã từng trải qua tâm trạng như thế rồi.
Câu 6. Theo em, truyện muốn đề cao, ca ngợi điều gì? Điều đó có liên quan đến cuộc sống hằng ngày của mỗi người như thế nào?
Gợi ý trả lời:
– Tác phẩm muốn ca ngợi và đề cao tình cảm trong sáng và lòng nhân hậu giữa con người với con người. Đặc biệt là tình cảm anh em trong một gia đình.
– Những điều này liên quan mật thiết đến đời sống của mỗi người. Bởi nó mang ý nghĩa giáo dục nhân cách sâu sắc. Qua cách ứng xử của của hai đứa trẻ, giúp người lớn cũng cần phải suy nghĩa để thay đổi bản thân. Đó là sống chân thành, nhân hậu, không nên đố kị, ghen ghét trước tài năng của người khác. Đặc biệt là không mặc cảm, tự ti. Bởi mỗi người sẽ luôn tiềm ẩn những điều khác biệt. Hãy khám phá và tự tin vượt qua chính mình.