Bài ca nhà tranh bị gió thu phá trang 131-135 SGK Ngữ văn lớp 7 tập 1
I. Đọc hiểu văn bản
Câu 1:
Tìm hiểu và phân tích bố cục của bài thơ.
– Bài thơ gồm mấy phần? Hãy chỉ ra ranh giới giữa các phần. Sự việc, cảnh vật được kể và tả theo một trình tự chặt chẽ như thế nào?…
– Thống kê số câu mỗi phần và thử lí giải vì sao có phần dài phần ngắn, nhiều phần có số câu lẻ và một số câu trong phần cuối có số chữ nhiều hơn phần lớn các câu khác trong bài – trừ câu 20 và 21, bản dịch đã giữ đúng câu, số chữ của nguyên bản.
Trả lời:
– Bài thơ gồm 4 phần, mỗi phần tương ứng với mỗi đoạn:
+ Đoạn 1: 5 câu đầu
+ Đoạn 2: 5 câu tiếp theo
+ Đoạn 3: 8 câu tiếp theo
+ Đoạn 4: 5 câu cuối.
Sự việc, cảnh vật được kể và tả theo một trình tự chặt chẽ như sau:
+ Đoạn 1: Hoàn cảnh sự việc tháng tám mùa thu gió rét cuộn mất lớp tranh
+ Đoạn 2: tâm trạng buồn tủi vì già yếu nên bị lũ trẻ cướp đi tranh
+ Đoạn 3: Nỗi khổ khi trải qua đêm mưa lạnh con quấy khóc.
– Đoạn 4: Mong ước của tác giả về một cuộc sống tốt đẹp hơn cho những “thiên hạ kẻ sĩ nghèo.
Câu 2:
Kẻ lại bảng sau vào vở và đánh dấu x vào ô mà em cho là hợp lí.
Trả lời:
Câu 3
Những nỗi khổ nào của nhà thơ (Đỗ Phủ) được đề cập trong bài thơ? Tác giả đã miêu tả và thể hiện sinh động , khúc chiết những nỗi khổ đau đó như thế nào?Câu 3:
Trả lời:
Những nỗi khổ của nhà thơ:
– Sau trận cuồng phong, gió lặng, mây tối mực không gian co lại trong bốn bức vách mựa dày hat mưa. mưa chẳng dứt… Căn nhà đã bị tốc mái nên có khác chi ngoài trời.
– Đỗ Phủ lúc này đốì mặt với cái nghèo và cái khổ đầy cay nghiệt: cả nhà chỉ có một tấm chăn cũ nát, con dại nầm xấu nết đã đạp lót nát đã khiến ông không sao chợp mắt được.
– Đã vậy, nhà thơ còn phải lo lắng vì loạn lạc: “từ trải cơn loạn ít ngủ nghê”. Tấm thân già yếu bệnh tật của ông chịu sao nổi cảnh “chiểu đất màn trời” ấy.
– Ông than thở: “Đêm dài ướt át sao cho trót”. Lời than chan chứa bao nỗi chua xót và bất lực của một con người đối mặt với cái nghèo và cái khổ đặp dồn.
Chỉ với vài chi tiết như vậy nhưng cũng đã đủ miêu tả sinh động những nỗi khổ của tác giả phải trải qua.
Câu 4:
Giá thử không có 5 dòng thơ cuối thì ý nghĩa, giá trị biểu cảm của bài thơ sẽ giảm đi như thế nào? Phân tích tình cảm cao quý của nhà thơ được biếu hiện qua phần cuối.
Trả lời:
Giá trị của bài thơ đã tăng lên nhiều lần nhờ ở đoạn kết:
“Ước được nhà rộng muôn ngàn gian,
Cho khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan,
Gió mưa ckẳng núng, vững vàng như thạch bản!
Than ôi! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt
Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được!”
Giá thử như không có 5 câu thơ cuối, giá trị nhân văn cao cả của bài thơ sẽ bị giảm đi rất nhiều, người đọc sẽ chỉ thấy được giá trị hiện thực (những khó khan đau khổ) mà không thấy được giá trị nhân đạo (khao khát về một cuộc sống tốt đẹp cho những người nghèo khổ như mình).
Dựa trên những nỗi đau khổ, nghèo túng mà chính mình đã trải qua, Đỗ Phủ đã bộc lộ khát vọng cao cả, không phải cho bản thân mình mà là cho những khẻ sỉ nghèo khắp thiên hạ, đó là mơ ước có được “nhà rộng muôn ngàn gian” vững chãi trước giông bão gió mưa.
Đây đúng là một ước mơ cao cả chan chứa lòng vị tha. Nhà thơ tuy nghèo khổ rất mực nhưng lại không màng đến lợi ích bản thân, đặt lợi ích của người khác lên đầu.
II. Luyện tập
Câu 1:
Đọc diễn cảm 2 phần cuối
Câu 2:
Dùng tối đa hai câu để nêu lên ý chính của đoạn văn sau đây bàn về Bài ca nhà tranh bị gió thu phá của Đỗ Phủ
“…Trong bài thơ này, Đỗ Phủ đã miêu tả nỗi thông khổ của bản thân song khi đọc xong phần cuối của bài thơ, chúng ta liền biết rằng nhà thơ không miêu tả sự thống khổ của bản thân một cách cô lập, đơn thuần mà thông qua miêu tả sự thống khổ của bản thân để biểu hiện sự thống khổ của tất cả “kẻ sĩ nghèo trong thiên hạ”, để biểu hiện thảm họa của xã hội, của thời đại. Nếu khi đọc đến câu “Quay về chống gậy tự than thở” còn chưa lí giải sâu sắc nội dung của tiếng “than thở” của nhà thơ thì, hẳn đọc đến câu “Ô hô! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt.
Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được”, ta sẽ nhận ra rằng nhà thơ không chỉ vì sự bất hạnh của chính mình mà than thở, mà mất ngủ, mà gào to thét lớn! Trong đêm thu bị mưa vùi gió dập một cách tàn nhẫn, đều quay cuồng trong đầu óc nhà thơ không chỉ là chuyện “Riêng lều ta nát” mà còn là tình cảnh mọi ngôi nhà tranh của “Kẻ sĩ nghèo trong thiên hạ” đều rách nát…
Hàng trăm, nghìn năm nay tình cảm lo nước thương dân nồng cháy và lí tưởng cao cả, yêu cầu khẩn thiết thay đổi hiện thực đen tối của Đỗ Phủ mãi mãi kích động tâm khảm độc giả và phát huy tác dụng tích cực.”
(Hoắc Tùng Lâm – Trong cuốn Đường thi giám tưởng từ điển, Thượng Hải từ thư xuất bản xã, Hưng Hà trích dịch)
Trả lời:
Tác giả không chỉ đơn thuần miêu tả nỗi thống khổ của bản thân mà còn miêu tả hiện thực đen tối của xã hội, thời đại.
Tham khảo thêm các bài soạn Ngữ văn Lớp 6, tại đây: